Mother! ( 2017 )

مادر!-خطر انفجار مغز(متن،داستان را لو میدهد)

ساخته جدید آقای آرونوفسکی بشدت نمادگراست و بسته به قضاوت مخاطب و برداشت او ، میتواند تعابیر مختلفی داشته باشد . آغاز فیلم شروعی کابوس‌وار دارد و بهمراه کاراکتر اصلی(جنیفر لارنس) ما هم به دنیای واقعی بیدار میشویم و روزمرگی‌های او را پی‌میگیریم . اوایل فیلم حالت واقعی و رئال دارد و اما با توهمات گاه و بی‌گاه کاراکتر اصلی ، نمی‌توانیم مطمئن باشیم که همه چیز واقعا همانگونه‌ای است که به نظر میرسد . دیوانگی و جنون از لحظه پرتاب کاراکترهای جدید و غریبه به میانه داستان استارت میخورد . مردی میانسال(اد هریس) که به دعوت شاعر(خاویر باردم) وارد قصه میشود و در ادامه همسر(میشل فایفر) و فرزندان آنان وارد منزل می‌شوند . اگر کاملا سطحی به این فیلم بنگریم ، یک کمدی دسته و پاشکسته بدون طنز است که بجز ترساندن و منزجر کردن مخاطب هیچ ندارد ؛ فیلم از سه قسمت تشکیل شده و درست به مانند فیلم کوتاه اسکورسیزی به نام " اصلاح بزرگ " از رئال شروع می‌شود و کم‌کم رنگ سورئال به خودش میگیرد. اگر کمی از عقب تر به داستانِ نمادگرای آرونوفسکی نگاه کنیم همه چیز روشن می‌شود . همانطور که گفتم این فیلم نمادگراست و این مفهوم از بی‌نام و نشان بودن کاراکترها و منزل عجیب و غریبِ زوجِ قصه بدست می‌آید . در تعبیر اول ، مرد اسپانیایی(خاویر باردم) کاشفان امریکا هستند که قبلا ، منزل(بومی نشینان) را سوزانده‌اند و خودشان(ملت جدید امریکا) ساکن شده‌اند و مهمان‌های ناخوانده و فرزاندانشان مهاجرانی هستند که باعث جنگ داخلی در خاک امریکا شده‌اند ؛ در نتیجه نوعی حمایت از سیاست‌های جناب ترامپ است. در تعبیر دوم و کامل‌تر ، شاعر همان خداست و خانه کائنات است و کاراکتر مادر همان مادر طبیعت و هستی می‌باشد . زن و شوهر ناخوانده هم آدم و حوا هستند که با توجه به تقدم ورود مرد نسبت به همسرش این مفهوم بر‌می‌آید . در جایی از فیلم آدم و حوای قصه به طبقه ای که اجازه ورود به آن را ندارند می‌روند و شیء ممنوعه را لمس میکنند که مورد غضب شاعر واقع شده و آن‌ها به طبقه پایین‌تر تبعید می‌شوند و پس از آمیزش آن دو فرزندانشان وارد قصه میشوند و نبرد معروف هابیل و قابیل را اجرا می‌کنند ‌. در ادامه با کشته شدن هابیلِ قصه، کاراکترهای عجیب و غریب بیشتری به داخل داستان پرتاب می‌شوند که همه بی‌هویت هستند و مادر! از ورود آن‌ها ناراحت است و هیچکدام را دوست ندارد. تا اینجا کنایه‌های شدیدی به دین و مذهب وارد می‌شود که قبلا هم چنین فیلمهای چالشی از آرونوفسکی دیده‌ایم مانند سرچشمه و نوح . انتقادات بسیاری از جانب مذهبی‌ها به فیلم "نوح" وارد میشد که چنین برداشت آزادی از یک داستان مذهبی داشته اما این‌بار ، آرونوفسکی با نمادگرایی شدید تیرخلاص را به ریشه زده . پرده سوم فیلم و سطح سوم جنون از زمان بارداری مادر! استارت میخورد ؛ حتی نوع بارداری مادر! هم جنون آمیز است . شاعر ، که همزمان به بارداری همسرش شروع به نوشتن شعری جادویی میکند و به تبع آن خیل عظیم هواداران و ستایشگران شاعر به سمت خانه هجوم می‌آورند . در نهایت فرزند شاعر(خدا) که همان عیسی مسیح است به دست پرستش کنندگان کشته و خورده می‌شود . نکته جالب راجع به خورده شدن فرزند شاعر این است که مسیحیان در طی مراسم عشای ربانی ، نان عشای ربانی میخورند که به نیت بدن عیسی‌مسیح است . در نهایت شاعر که عاشق طرفدارانش است خواستار بخشش آنان است اما مادر! غضب می‌کند و قیامتی به‌پا میشود که هم خودش و هم مهمانان را در جهنم میسوزاند و خاکستر میکند . در پایان دانه هستی از قلب مادر! چیده می‌شود و هستی از نو به‌پا می‌شود!
از مهم‌ترین نکات فیلم این است که فیلم‌نامه فقط در یک هفته نوشته شده . وقتی جنیفر لارنس و میشل فایفر برای اولین بار فیلمنامه را مطالعه کرده‌اند ، مفهوم برایشان‌گنگ بوده و چیزی از آن متوجه نشده‌اند که البته حق دارند!

پ‌سایلنت

مادر! : همه چیز برای همه ...
فیلم مادر! در نگاه کلی بسیار نمادین و مستعار است... تک تک شخصیت ها، کاراکترها، مکانها و اشیائی که در فبلم به نمایش در آمدند نمادهایی از زندگی و دنیای ما و استعاره هایی از اتفاقات و رفتارهای ما بود.
در حین تماشای مادر! ابتدا کنجکاو ، سپس متعجب و در نهایت گیج و شگفت زده شدم. ابتدا از معنا و مفهوم آن چیزی نفهمیدم ولی هرچه به پایان فیلم بیشتر نزدیک می شدم بهتر آن را و اهداف آرانوفسکی را درک می کردم. یک نقش کلی از فیلم در ذهنم ساختم و با خواندن چند نقد خوب از آن به نتیجه ی کلی رسیدم.
با دیدن فیلم مادر! باید به چه چیزهایی توجه کنید؟؟
نکته جالب اول نام این فیلم است که همراه با علامت تعجب است و این خود ذهن تماشاچی را درگیر نگه می دارد.
اما این موضوعاتی که می گویم سعی کنید در حین تماشای فیلم پیدا کرده و به فیلم و داستان ربط دهید:
خدایی که از هیچ جهانی بزرگ ساخت، در گوشه ای از آن زمین را برای زندگی ما کنار گذاشت. زمین را از خشکی و سوختگی نجات داد و به آن جان تازه ای بخشید و مادر طبیعت را از خواب بیدار کرد. مادر ( که استعاره از زمین و طبیعت آن است) در تلاش است تا جاهای خالی و زخمی خود را ترمیم کرده و بهبود ببخشد. آدم ها فرا می رسند، خانواده ای که انگار از جای دیگری رانده شده اند و امیدی به زندگی ندارند. خدا به آنها پناه می دهد ولی زمین راضی نیست و می داند که آنها خرابی به بار می آورند. یکی از فرزندان آدم برادرش را می کشد و لکه خون آن برای همیشه برجا می ماند. آدم ها زیاد می شوند. به دنبال خدا می گردند ، هر یک از خدا تصوری متفاوت دارد. خدا زمین را برای عبادت و زندگی به آنها پیشکش می کند ، اما آنها شلوغی و خرابی به بار می آورند. زمین به خدا می گوید و از او خواهش می کند که بخاطر این خرابی ها آدمها را از آنجا بیرون کند . خدا از او میخواهد که آنها را ببخشد و نمی تواند بندکان خود را رها کند. اما زمین که از کارها و خرابی ها و حرف گوش نکردن آدمها خسته شده با خشم خود سعی در تنبیه آنها دارد.
خداوند برای امیدوار کردن زمین و راهنمایی آدم ها فرزند خود را در زمین متولد می کند( این فرزند از نگاه آرانوفسکی مسیح ولی از نگاه کلی پیامبران هستند). مادر نمی تواند از فرزند خود جدا شود و همچنان می خواهد که خدا آدمها را از آنجا بیرون کند ولی خدا همچنان به بندگانش اعتماد دارد و فرزند خود را به دست آدمها می سپارد تا آن را گرامی بدارند ولی آنها او را از بین می برند. زمین به شدت خشمگین شده و با نهایت توان خود آدمها را تنبیه کرده و از بین می برد. آدمها نیز به جای درس عبرت مقابله به مثل می کند. و خدا همچنان می خواهد بنده های خود را ببخشد. مادر خود و آدمها را با هم نابود می کند و این خداست که می ماند و از خاکسترهای بجا مانده گوهری برای بازسازی و تولد دوباره ی زمین و طبیعت پیدا می کند. ( این گوهر می تواند استعاره از اعتماد خدا به بندگانش و یا کتاب هایی که از پیامبران به جا مانده باشد).
...
و اما خود فیلم ..
آرانوفسکی به بهترین شکل ممکن فیلنامه را نوشته. از تیم بازیگری بسیار قوی استفاده کرده . فیلمبرداری آن منحصر به فرد است و تمرکز ویژه ای با کلوزآپ های جنیفر لارنس روی کاراکتر او دارد. هیچکس در فیلم اسم ندارد و این به منزله همان نمادگرایی است. نحوه تدوین و حرکت دوربین هر لحظه مخاطب را با خود همراه کرده و سوالات زیادی را در ذهن او ایجاد می کند. هرجا که احساس می شد فیلم خسته کننده پیش می رود یک اتفاق و چالش بزرگ تمام ذهن تماشاچی را درگیر خود می کرد. محیط و لوکیشن خانه بسیار بحث برانگیز و هر جا و هر مکان آن نمادی خاص دارد.
این فیلم یکی از بهترین فیلمهای نمادین تاریخ و بنظر خودم بعد از مرثیه ای برای رویا قوی ترین اثر آرانوفسکی است...
با دقت نگاه کنید.