Passengers ( 2016 )

توجه: این متن بخش‌هایی از داستان را لو می‌دهد.

«مسافران» (Passengers) پتانسیل این را داشت تا به یکی از غیرمتعارف‌ترین‌ و تامل‌برانگیزترین فیلم‌های استودیویی سال تبدیل شود، اما محصول نهایی چیزی بیشتر از یک فیلم شلخته و ناامیدکننده نیست. این روزها به سختی استودیویی راضی می‌شود فیلمی گران‌قیمت بدون حضور ابرقهرمانان و هیولاها و فاجعه‌های بزرگ زیست محیطی درست کند. دوران فیلم‌هایی که با یک ایده‌ی جدید و هیجان‌انگیز و با بازیگران جذاب و مشهور و کارگردانی شناخته‌شده و پولی هنگفت روی پرده‌ی سینماها می‌رفتند گذشته است. اما به نظر می‌رسید استودیوی سونی با «مسافران» می‌خواست این روند را بشکند و این فرمول قدیمی را در فضای جدید فیلمسازی استودیویی تکرار کند. جرقه‌ی ساخت «مسافران» در سال ۲۰۰۷ توسط جان اسپیتس، نویسنده‌ی «دکتر استرنج» خورد و در ابتدا قرار بود کیانو ریوز و امیلی بلانت نقش‌های اصلی‌ را برعهده بگیرند و قرار نبود ساخت فیلم بیشتر از ۳۵ میلیون دلار خرج بردارد، اما فیلمنامه‌ی اسپیتس آن‌قدر در برزخ پیش از تولید ماند که بالاخره کریس پرت و جنیفر لارنس برای بازی‌ به عنوان شخصیت‌های اصلی جایگزین ریوز و بلانت شدند و مورتن تیلدام به عنوان کارگردان انتخاب شد و بودجه‌ی ساخت هم به ۱۵۰ میلیون دلار تغییر کرد و ناگهان فیلمنامه‌ای که ظاهرا با هدف روایت یک داستان جمع‌و‌جور نوشته شده بود، به یک بلاک‌باستر تغییر شکل داد.

نه تنها پرت و لارنس دوتا از مشهورترین و جذاب‌ترین بازیگران سینمای هالیوود هستند، بلکه تیلدامِ نروژی هم چند سال پیش با «بازی تقلید» (Imitation Game)، اولین فیلم انگلیسی‌زبانش به جمع بهترین فیلم‌های اسکار راه پیدا کرد و اسم و رسمی برای خودش به عنوان کارگردانی بین‌المللی و کاربلد به هم زد. مهم‌تر از همه «مسافران» قرار نبود پرت و لارنس را در حال تعقیب و گریز با دایناسورهای ژوراسیکی یا نبرد با حکومتی مستبد و آخرالزمانی دنبال کند. در عوض با داستانی با ابعاد کوچک‌تری طرف هستیم که تمامش در یک فضاپیمای تایتانیک‌وار در آینده‌ای دور می‌گذرد و روی بازی این دو نفر تمرکز کرده است. «مسافران» تمام ویژگی‌های لازم برای تبدیل شدن به یک «جاذبه»، «مریخی» و «ماه» دیگر را داشت. فیلم‌هایی با ایده‌های علمی‌-تخیلی جالب‌توجه که مهم‌ترین خصوصیاتشان روابط شخصیت‌های اصلی‌شان است. پس، خودتان بگویید؟ چگونه می‌توان در میان فیلم‌های تکراری و قابل‌پیش‌بینی این سال‌ها منتظر این فیلم نبود؟



اما ای دل غافل که «مسافران» هیچ فرقی با اکثر فیلم‌های تکراری و قابل‌پیش‌بینی هالیوودی ندارد و فقط در ظاهر گول‌زننده است. اگر با فیلمی طرف بودیم که از ابتدا بی‌خلاقیت و بی‌پتانسیل به نظر می‌رسید، چنین نتیجه‌ای نمی‌توانست چندان اعصاب‌خردکن و عصبانی‌کننده باشد، اما این‌طور نیست. «مسافران» ایده‌ی اولیه‌ی کنجکاوی‌برانگیزی دارد. در آینده حدود ۵ هزار نفر به خاطر رسیدن زمین به پایانِ دورانِ پیشرفت‌هایش و فرصت‌هایی که برای ساکنانش ایجاد می‌کند و البته به خاطر مشکلِ ازدیاد جمعیتِ، سوار فضاپیمایی به اسم آوالون شده و سفری ۱۲۰ ساله را برای رسیدن به سیاره‌‌ی جدیدی با ویژگی‌های زمین و آغاز زندگی‌ دوباره و دنیایی جدید شروع می‌کنند. سی سال بعد فضاپیما با مشکلاتی روبه‌رو می‌شود و عواقبش این است که دستگاه خواب مصنوعی جیم پرستون (کریس پرت)، او را ۹۰ سال زودتر از موعد بیدار می‌کند. راهی برای بازگشت به خواب وجود ندارد. جیم مجبور است بقیه‌ی زندگی‌اش را در فضاپیما بگذراند و احتمالا قبل از اینکه مسافران به مقصدشان برسند خواهد مُرد.

اما ای دل غافل که «مسافران» هیچ فرقی با اکثر فیلم‌های تکراری و قابل‌پیش‌بینی هالیوودی ندارد و فقط در ظاهر گول‌زننده است
پس در نیم‌ ساعت ابتدایی فیلم با داستانی در حال‌و‌هوای «کشتی شکسته‌»ی رابرت زمه‌کیس و «مریخی» ریدلی اسکات سروکار داریم. جیم در یک جزیره‌ی خالی از سکنه گرفتار شده است و حس خفه‌کننده‌ی انزوا و تنهایی مجبورش می‌کند تا برای رهایی دست به هرکاری بزند. دفترچه‌های راهنما را زیر و رو می‌کند. بُردهای الکترونیکی دستگاه خوابش را بیرون می‌ریزد و با دستگاه جوشکاری و چکش و پتک به جان درِ فولادی جداکننده‌ی کپسول‌های خواب مسافران و خدمه می‌افتد، اما هیچی به هیچی! اگرچه در ابتدا خود را با بازی‌های واقعیت افزوده، بسکتبال و رستوران‌های تجملاتی با چشم‌اندازی از ستارگان سرگرم می‌کند، اما بعد از یک سال حتی اینها هم توانایی‌شان در برطرف کردنِ تنهایی شدید جیم را از دست می‌دهند. جیم در حد خودکشی به انزوا کشیده می‌شود و در اینجاست که دست به تصمیم بزرگش که تمام تریلرهای فیلم روی آن تمرکز داشتند می‌زند. جیم تصمیم می‌گیرد زنی به اسم آرورا (جنیفر لارنس) را از خواب بیدار کند تا حداقل بقیه‌ی عمرش را به تنهایی نگذارند.



اما این تصمیم آسانی نیست. جیم مدتی را به تماشای مصاحبه‌های تصویری آرورا و خواندن کتاب‌های نوشته شده توسط او می‌گذارد و مدام به دنبال روش‌هایی برای توجیه کردنِ تصمیمش می‌گردد. آیا محکوم کردن فرد دیگری به مرگ برای اینکه از تنهایی در بیاید از لحاظ اخلاقی درست و عقلانی است یا نه؟ آرتور، کافه‌دارِ اندرویدِ فضاپیما جوابی برای این سوال ندارد و جیم پس از کلنجار رفتن با خودش بالاخره این تصمیم را عملی می‌کند و این‌طوری فیلم وارد مسیر کاملا متفاوتی می‌شود. تنها چیزی که «مسافران» برای متفاوت‌ کردنش با دیگر فیلم‌های روز دارد، همین تصمیم جیم است و تنها چیزی که این فیلم برای رستگاری داشته، بررسی و عمیق شدن در عواقب و زاویه‌های مختلف این تصمیم است و بس. چون «مسافران» از لحاظ عناصر علمی‌-تخیلی فیلم کاملا تقلیدی و غیراورجینالی است. اگرچه طراحی خارجی فضاپیما با توجه به ستون‌های مارپیچی که مدام به دور موتور هسته‌ای آن می‌چرخند متفاوت و جالب است، اما فضای سفید و تمیز و نورانی داخلی به‌طرز بسیار نزدیکی شبیه به فضای داخلی فضاپیمای «۲۰۰۱: یک ادیسه‌ی فضایی» است که با قابلیت‌ها و امکانات تجملاتی و اشرافی کشتی تایتانیک فیلم جیمز کامرون ترکیب شده است.

معمولا در چنین فیلم‌هایی، فضاپیما خود به یکی از کاراکترهای فیلم با راز و رمزها و خصوصیات منحصر به خودش بدل می‌شود، اما در اینجا آوالون فقط وسیله‌ای برای محدود نگه داشتن فعالیت‌های کاراکترها یا تهدید کردن آنها به مرگ است. ست پیس‌ها یا سکانس‌های به اصطلاح اکشن فیلم نیز به شگفتی و هیجان خاصی نمی‌انجامند. اولی جایی است سیستم جاذبه‌ی مجازی فضاپیما در حالی که آرورا در استخر حضور دارد از کار می‌افتد و باعث تشکیل شدن حباب بزرگی از آب روی هوا می‌شود و اگرچه فیلم تلاش می‌کند تا این صحنه را ترسناک و استرس‌زا به تصویر بکشد، اما موفق نیست و این صحنه بیشتر احساسِ مضحکی از خودش ساتع می‌کند. دومی هم جایی است که یکی از کاراکترها در فضا رها می‌شود و در حالی که دوربین به زاویه‌ی اول شخصِ کات زده است، توسط یک کابل بلند نجات پیدا می‌کند. جایی که کاملا مشخص است که تیلدام خواسته یکی از سکانس‌های «جاذبه» را در فیلم خودش کارگردانی کند. تمام اینها در حالی است که صحنه‌ای که فضاپیما از کنار ستاره‌ی سوزان و آتشینی مثل خورشید عبور می‌کند، فیلم قدرندیده‌ی «آفتاب» (Sunshine) به کارگردانی دنی بویل را به یاد می‌آورد. خلاصه خواستم بگویم «مسافران» فیلمی نیست که داستانش حول و حوش ست پیس‌های سینمایی جریان داشته باشد و وقتی هم جریان دارد، چیز شگفت‌انگیز و دیده‌نشده‌ای برای عرضه رو نمی‌کند.



اما خیالی نیست. «مسافران» فیلمی است که نان شخصیت‌های اصلی و شیمی بین کریس پرت و جنیفر لارنس و انتخاب حساسِ جیم را می‌خورد. پس، اگر فیلم در این زمینه‌ها خوب بود و وظیفه‌اش را به درستی انجام می‌داد مشکلی نمی‌بود، اما این‌طور نیست. راستش پرت و لارنس عالی هستند. گرچه پرت موفق نمی‌شود در زمان تنهایی‌اش، استیصالی در حد کاراکترهای مشابه‌ای مثل تام هنکس در «کشتی شکسته» و سم راک‌ول در «ماه» را به نمایش بگذارد، اما روی هم رفته او همان مرد کمی شیرین‌عقل و بزن‌بهادر و قهرمانی است که از او می‌شناسیم و کاریزمایش در طول فیلم جریان دارد و لارنس هم همان اخلاق پرنیش و کنایه و بامزه‌اش را به این نقش آورده و در صحنه‌های احساسی خیلی بهتر از چیزی که سناریو در اختیارش قرار داده ظاهر می‌شود. در یک کلام این پرت و لارنس هستند که «مسافران» را از بدل شدن به فیلمی تماما خواب‌آور و خسته‌کننده نجات می‌دهند و کمی از انرژی و مزه‌ای را که کم دارد به آن تزریق می‌کنند.

در یک کلام این پرت و لارنس هستند که «مسافران» را از بدل شدن به فیلمی تماما خواب‌آور و خسته‌کننده نجات می‌دهند و کمی از انرژی و مزه‌ای که کم دارد را به آن تزریق می‌کنند
«مسافران» فیلمی است که باید تمرکزش روی پیچ داستانی ابتدایی‌اش که شامل تصمیم جیم برای بیدار کردنِ آرورا می‌شود باشد. بااینکه فیلم مدت زیادی را به توجیه کردن تصمیم جیم اختصاص می‌دهد و نشان می‌دهد که او بعد از بیش از یک سال تنهایی به جنون کشیده شده، اما بعد از بیدار شدنِ آرورا، این موضوع برای مدت بسیار زیادی فراموش می‌شود. ناگهان فیلم به یک کمدی رومانتیک تبدیل می‌شود و بخش قابل‌توجه‌ای از فیلم به بده و بستان‌ها و خوشگذرانی‌ها جیم و آرورا و علاقه‌مند شدن این دو به یکدیگر اختصاص پیدا کرده است. در این میان فیلم تلاش‌هایی برای شخصیت‌پردازی آنها و روایت پس‌زمینه‌ی داستانی و بررسی اخلاقیاتشان می‌کند و اگرچه این کار کمی به بهتر شدن وضعیتشان کمک می‌کند، اما سناریوی «مسافران» خیلی بی‌خلاقیت و قابل‌پیش‌بینی‌تر از چیزی است که انتظار دارید. از آنجایی که در این بخش از فیلم، انتخاب جیم کاملا به گوشه رانده شده و فراموش شده، هیچ تنشی هم وجود ندارد. دیالوگ‌های مجموعه‌ای از کلیشه‌های ژانر کمدی رومانتیک‌ هستند و فیلم بیش از ۴۵ دقیقه بدون اینکه هدف خاصی داشته باشد همین‌طوری پیش می‌رود.

تا اینکه یکدفعه فیلم به این نتیجه می‌رسد که راستی در اوایل داستان جیم، آرورا را بیدار کرده بود. بنابراین به‌طور ناگهانی و نه چندان با ظرافتی حقیقت برای آرورا فاش می‌شود. ما به لطف هنرنمایی خیره‌کننده‌ی لارنس موفق می‌شویم نهایت حسِ خشم او را به خاطر خیانتی که متحمل شده است احساس کنیم. بالاخره جیم یک‌جورهایی با این کارش آرورا را به قتل رسانده است و در تمام این مدت بدون اینکه چیزی را لو بدهد، با او طرح دوستی ریخته بوده است. فیلم اینجا فرصت داشته که به موضوع اخلاقی جالبی بپردازد: عشقی که بر روی چنین خیانتِ دیوانه‌واری که تمام آینده‌ی فرد را تغییر داده، بنا شده است چه معنایی دارد؟ تنها نکته‌ی منحصربه‌فرد «مسافران» پرداخت به این سوال و بررسی جواب آن بوده است، اما اتفاقا کمترین زمان ممکن به این موضوع اختصاص پیدا کرده است. در عوض قبل از اینکه اصلا فرصت داشته باشیم که به این سوال فکر کنیم، یکی از خدمه‌ی فضاپیما به‌طرز عجیب و غریبی بیدار می‌شود و بعد از اینکه داستان را از مسیر قبلی‌اش خارج می‌کند و با توضیحات حوصله‌سربرش بمباران‌مان می‌کند می‌افتد می‌میرد و ناگهان فیلم اتفاقات گذشته را فراموش می‌کند و با استفاده از یک موقعیت مرگ و زندگی که جان تمام مسافرانِ فضاپیما را تهدید می‌کند، جیم و آرورا را مجبور به همکاری با یکدیگر می‌کند تا از این طریق بگوید که آره، جیم کار درستی در بیدار کردنِ آرورا انجام داده، وگرنه فضاپیما به تنهایی قابل نجات پیدا کردن نبود و همه می‌مردند و «مسافران» به همین راحتی فرصتی که برای غیرمتعارف‌شدن نسبت به دیگر بلاک‌باسترهای روز را داشته دست‌کم می‌گیرد و با دست خودش تلاش می‌کند تا در محدوده‌ی همان فیلم‌های پاپ‌کورنی ضعیف باقی بماند.



نکته‌ی دیگری که سناریوی سرهم‌بندی‌شده‌ی فیلم از کلیشه‌های نخ‌نماشده‌ را مشخص می‌کند، مشکلات منطقی پرتعدادش هستند. فیلم کوچک‌ترین توجه‌ای به جزییات نکرده است. چرا فضاپیمای شرکتی که تاکنون فضاپیماهای زیادی به سیاره‌های مختلف فرستاده توسط چندتا سنگ‌های آسمانی نفله می‌شود؟ ما متوجه می‌شویم که تمام سیستم‌های فضاپیما توسط هوش مصنوعی کنترل می‌شود، اما سوال این است که چرا به جز چندتا روباتِ آشغال‌ جمع کن، روبات‌هایی هم برای تعمیر مشکلات فضاپیما در شرایط ضروری مثل پارگی در بدنه در نظر گرفته نشده است؟ چرا کریس پرت به راحتی می‌توانست در رستوران‌های ژاپنی و مکزیکی غذا بخورد و از تمام امکانات تفریحی فضاپیما استفاده کند، اما در زمینه‌ی صبحانه و قهوه محدودیت داشت؟ در جایی از فیلم آرورا را می‌بینیم که در حال تماشای ویدیوهای خداحافظی دوستانش است و در یکی از آنها دوستش به او می‌گوید که او توانایی پیدا کردن عشق واقعی‌اش را دارد و فقط باید اجازه‌ی وارد شدن آن را به قلبش بدهد. این صحنه طوری نوشته شده که انگار مشکل از آرورا است که جیم را از خود رانده است. انگار این دو نفر در موقعیتی عادی با هم آشنا شده‌اند و حالا آرورا افاده می‌آید. نمی‌دانم دقیقا این صحنه با چه هدفی نوشته شده و آیا خود نویسنده از داستانی که نوشته خبر داشته یا نه؟

اگر در یک فضاپیما گرفتار شده بودید و می‌دانستید که قبل از اینکه بقیه بیدار شوند خواهید مُرد، آیا کس دیگری را بیدار می‌کردید؟ آیا برطرف شدن تنهایی شما ارزش زندگی دیگران را دارد؟ آیا بنا شدنِ رابطه‌ای عاشقانه براساس واقعه‌ای ترسناک درست است؟ بزرگ‌ترین مشکل «مسافران» این است که از این سوال درگیرکننده فقط به عنوان ابزاری برای تبلیغات و جذب تماشاگر استفاده کرده و هرگز تلاشی برای بررسی آن نمی‌کند. کارگردانی بصری، پرداخت رابطه‌ی کاراکترها و بازی کریس پرت و جنیفر لارنس به حدی کارراه‌انداز و خوب است که حداقل تا نیم ساعت آخر که فیلم رسما به جاده خاکی می‌زند حوصله‌تان سر نرود، اما در نهایت «مسافران» در باطن فرقی با دیگر آثار پرخرجِ توخالی سال ۲۰۱۶ ندارد.

منبع:زومجی

مسافران

در یک زمان نامشخص در آینده ۵۰۰۰ مسافر، زمین پر جمعیت را با یک کشتی فضایی به نام “آوالون” ترک می کنند، تا بتوانند در یک سفر ۱۲۰ ساله یک مکان جدید “Homestead II” و جای مناسب دیگر برای حیات بشریت پیدا کنند. با گذشت ۳۰ سال از سفر، اختلالی در عمکرد سیستم های کشتی به وجود می آید و دو تا از مسافران جیم پرستون (کریس پرت) و ارورا لین (جنیفر لارنس) قبل از هر کس دیگری از غفلت بزرگ خود آگاه می شوند. آنها به آینده ی دلخراش خود پی می برند و می فهمند که بقیه ی عمر خود را باید در آوالون سپری کنند، جیم و ارورا سعی می کنند تا با این شرایط سازگار شوند و با رباتی که مسئول بار کشتی است (مایکل شین)، ارتباط برقرار کنند.

از بخت بد این دو نفر، خرابی های آوالون همچنان ادامه دارد که باعث به وجود آمدن موقعیت خطرناکی برای کشتی و هزاران مسافر دیگر می شود. در حالی که کشتی در آستانه تخریب جدی است، جیم و ارورا راهی برای تعمیر آن پیدا می کنند تا تمام مسافران بتوانند بدون خطر و در سلامتی کامل به “Homestead II” برسند.

پس از چند سال تلاش برای ساخت فیلم، Passengers (مسافران) توانست جزو فیلم های موفق فضایی مثل Gravity و The Martian قرار گیرد. امید بر این بود که اجرای لارنس و پرت و توانایی های آنها در فیلم صحنه های جذابی را بوجود آورد که فیلم تا حدی با این هدف خود دست یافته است. با وجود عناصر مناسب در فیلم داستان علمی/تخیلی مسافران به گونه ای است که به خوبی با مخاطبان خود ارتباط برقرار نمی کند و نمی تواند آنها را راضی کند.

بسیاری از مشکلات فیلم بخاطر فیلم نامه ای است که توسط جان اسپیتس (فیلم نامه نویس دکتر استرینج) نوشته شده است. فیلم داستان غنی ندارد و مسافران در تمام طول فیلم از این مسئله رنج می برد. کارگردان مسافران، مورتن تیلدوم (کارگردان فیلم The Imitation Game) با عجله سعی کرده است ترکیبی از جنیفر و کریس در فیلم ایجاد کند و ضعف های این کار او در سراسر داستان فیلم دیده می شود و فیلم طوری پیش می رود که در اواسط آن حس خستگی به بیننده دست می دهد و کاراکتر های جیم و ارورا و فیلم نامه باعث شده است تا فیلم طولانی تر و ملال آورتر از چیزی باشد که به نظر می رسد.

فیلم مسافران در روی کاغذ جالب است، اما در نهایت عرضه ی آن به عنوان یک فیلم سینمایی ضعیف به نظر می رسد. نسبت به بسیاری از فیلم ها، فیلم مسافران با بودجه ی بسیار بالایی ساخته شد و پتانسیل این را داشت که به یک فیلم پرفروش و پر مخاطب بدل شود، اما جان اسپیتس نتوانسته بود هسته ی اصلی فیلم را به خوبی گسترش دهد و خلاهایی بین مسائل عاطفی و علمی-تخیلی فیلم دیده می شود که باعث سلب توجه مخاطبان می شود.

اگرچه یکی از نقاط ضعف اصلی مسافران فیلم نامه ی آن می باشد، اما موارد دیگری نیز وجود دارد که نمی توان آنها را نادیده گرفت. فیلم قبلی مورتن تیلدوم یعنی The Imitation Game فیلمی با بودجه ی کم بود و مسافران برای او یک جهش بزرگ و ریسکی محسوب می شود. او و تیم طراحی اش به رهبری گای هندریکس دیاز، طراحی خوبی از آوالون داشته اند، اما صحنه های داخل این کشتی فضایی طوری به نظر می رسد که آوالون در مقیاس بسیار کوچکی نسبت به یک کشتی فضایی بزرگ با چند هزار نفر مسافر، ساخته شده است. مطم
ئنا نمی توان از کاستی های فیلم چشم پوشی کرد، اما اگر ضعف فیلم نامه کار را کنار بگذاریم در سایر موارد مسافران عملکرد قابل قبولی داشته است.

همانطور که انتظار می رود، پرت و لارنس در نقش های خود به خوبی ظاهر شدند. آنها در فیلم اولا به تشکیل رابطه ی عاطفی بین خود کمک کردند و دوما از جذابیت های خود استفاده کردند تا نقششان را برجسته نشان دهند. در اجرا هر دوی آنها عالی ظاهر شدند، اما نمی توان مسافران را بهترین فیلم این دو بازیگر مطرح نامید. هر دوی آنها از جمله جنیفر سعی در ارتقای کاراکتر خود داشتند، اما شخصیت ارورا آن قدر جذاب نبود تا بتواند به لارنس در این زمینه کمک کند. بازیگران مکمل زیادی در فیلم وجود نداشتند، اما نقش مایکل شین به عنوان آرتور یکی از اجراهای سرگرم کننده و جذاب فیلم است.

در انتها، فیلم Passengers (مسافران) تمام عناصر لازم برای اینکه به یکی از فیلم های بزرگ علمی-تخیلی تبدیل شود را داشت، اما نتوانست به خوبی از پس این هدف خود برآید. اگر فقط مقداری روی فیلم نامه ی مسافران بیشتر کار می شد با بازی لارنس و پرت مطمئنا شاهد یک فیلم درجه یک و پرفروش می بودیم که رضایت مخاطبان و منتقدان را جلب کند.