Before I Wake ( 2016 )

واقعیت این است که هنوز به‎صورت دقیق نمی‌دانیم فیلم «پیش از این که بیدار شوم» چه زمانی اکران شد، اتفاقی که نمی‌تواند بی‌دلیل هم باشد و مسئولان کمپانی‌های اینترپید پیکچر و دمارست فیلمز متوجه مشکلات عدیده اثرشان شده و آن را در سکوت خبری روی پرده‌های عریض سینماها برده‌اند. میک فلانیگان نزدیک به ۱۷ سال است به‎عنوان تدوینگر و سپس فیلمساز حرفه هنری خود را آغاز کرده است. او با ساختن فیلم ترسناک و مستقل «غیرحضوری» در سال ۲۰۱۱ نام خود را به‎عنوان کارگردانی آینده‎دار در زمینه آثار ژانر وحشت سر زبان‌ها انداخت و پروژه‌های پرهزینه‌ای چون «اوکولوس»، «ساکت» و تدوین فیلم پرفروش «تخته اویوجا» را بر عهده داشت. فلانیگان پس از ساخت اثری که درباره آن صحبت می‌کنیم قسمت دوم «تخته اویجا» را نیز به عنوان یکی از پرهزینه‌ترین آثارش کارگردانی کرد.

مشکل این‌جاست که هیچ‎کدام از آثار وی که پس از «غیر حضوری» ارائه شده‌اند نه توان ترساندن درست و حسابی تماشاگران را دارند و نه توانسته‌اند در گیشه عملکرد چندان مناسبی از خود به‌جا بگذارند. علت چنین اتفاقی که می‌توان آن را به ساختار «پیش از این که بیدار شوم» نیز ربط داد کلیشه‌ای بودن تمام این آثار و ریسک‌ناپذیربودن فلانیگان است. زمانی که درباره فیلم‌های ترسناکی صحبت می‎کنیم که به موضوع بچه‌ای تسخیرشده توسط روحی شریر یا موجودی ماوراطبیعی می‎پردازد و انبوه فیلم‌هایی را که هر سال در این مورد ساخته می‌شود مرور می‌کنیم، به‎راحتی متوجه دلیل موفقیت برخی از آن‌ها در سال‌های اخیر می‌شویم. برای مثال اثری چون «بابادوک» با استفاده از طرحی تازه‌تر و نقش‌آفرینی‌هایی فوق‎العاده موفق شد نام خود را در تاریخ این قبیل آثار ماندگار کند. از سویی دیگر ژانر وحشت برخلاف دهه گذشته هر سال آثار متمایز و قابل‎توجهی داشته است، برای مثال «تعقیب‌کننده» و یا قسمت اول «فعالیت‌های ماوراطبیعی» و در پایان اکثر فیلم‌های جیمز وان به‎خوبی نشان داده‌اند که این‎روزها مخاطبان به چه فیلم‌های ترسناکی علاقه دارند. فیلم‌هایی که در قالب موضوعی آشنا به اندازه قابل توجهی نوآوری داشته باشند و با توجه به کلیشه‌های پررنگ ژانر بتوانند ترس را در وجود تماشاگران نهادینه کنند. اما متاسفانه فیلم «پیش از این‎که بیدار شوم» مانند دیگر نمونه‌های ناموفق این سال‌ها بیشتر به‎دنبال ترساندن مخاطبان در لحظه است و به اصلاح فاقد مغز داستانی و روایتی جذاب است.

زوجی با نام‌های جسی (با نقش‎آفرینی کیت بوسورث) و مارک (با نقش‎آفرینی توماس جین) فرزند خود را به علت حادثه‌ای در وان حمام خانه از دست داده‎اند، آن‌ها پس از مدتی تصمیم می‌گیرند به‎جای بچه‎دار شدن، پسری را در همان سن و سال را به فرزندی قبول کنند! پسر که کدی (با نقش‎آفرینی جیکوب ترمبلی) نام دارد در نگاه ابتدایی فردی ساکت و آرام به‎نظر می‌رسد، او در همان ابتدای کار به این زوج اخطار می‌دهد که علاقه‌ای به خوابیدن ندارد زیرا زمانی که در خواب فرو می‌رود اتفاقات بدی برای اطرافیانش رخ داده و موجودی ترسناک و عجیب آن‌ها می‌خورد! جسی و جین این تهدید را زیاد جدی نمی‌گیرند و پس از مدت کوتاهی متوجه می‌شوند زمانی کدی به خواب می‌رود روح فرزند مرده آن‌ها ظاهر می‌شود، پس از مدتی روح فرزند مبدل به موجودی وحشتناک شده و جان هردو را تهدید می‌کند...

شاید با خواندن خلاصه داستان متوجه پریشانگویی و آشفته‎بودن فیلم شده باشید، اما مشکل این‌جاست که آشفتگی فیلم بسیار بیشتر از چیزی است که تصور می‌کنید. مخاطب تا نیمه‌های اثر با داستانی تکراری و آشنا مواجه است و در نیمه دوم نیز با سوال‌های زیادی که هیچ‎گاه جواب آن‌ها داده نمی‌شود. آثار ترسناک نیز در کنار ماجرای تخیلی که روایت می‌کنند نیاز به منطقی تعریف شده برای دنیای درون قصه خود دارند. اما این منطق در فیلم «پیش از این که بیدار شوم» گاهی رو به کمدی می‌رود و حتی در برخی سکانس‌ها می‌تواند تماشاگران را بخنداند. برای مثال هیچ‌گاه مشخص نمی‌شود چرا پدر و مادر با دیدن روح پسر درگذشته خود به این اندازه راحت برخورد می‌کنند، واکنش آن‌ها به چنین اتفاق مهلکی (تصور کنید فرزندشان را نیز تازه از دست داده‎اند) بسیار ساده و عادی است. این مسئله را نیز در نظر داشته باشید که حتی دیدن پروانه‌ها در محیط خانه و یا موجود ترسناک قصه هم ذره‌ای در واکنش این زوج تغییری ایجاد نمی‌کند و هنگام ظهور موجود به‎صورت قدم زنان از مقابل چشم‌های وی فرار می‌کنند، حال بماند که در سکانسی طلایی، پدر خانواده برای دفاع از خانواده‌اش تقریبا سعی می‌کند به روی موجود ترسناک فنی از کشتی فرنگی را پیاده کند.

در مبحث بازیگری نیز با فجایع عجیبی مواجه هستیم، کیت بوسورث که مادر خانواده محسوب می‌شود هیچ تفاوتی با آدم آهنی ندارد و می‌توان نقش‎آفرینی وی (مخصوصا در سکانس‌های پایانی) را با نقش‎آفرینی آرنولد شوارتزینگر در «نابودگر» مقایسه کرد. او در انتهای ناامید‌کننده‌تر فیلم همچنان قدم‎زنان وارد ساختمان ذهن کودک شده و هنگام هجوم وحشت‎آور موجود ترسناک از ناکجاآباد عروسک یک پروانه را در مقابل چشم‌های متعجب مخاطب و موجود قرار می‌دهد. در این لحظه باید خاطرنشان کرد که عروسک به اندازه‎ای است که نه در جیب جا می‌شود و نه پیش از این آن را در دست وی دیده ایم! توماس جین نیز که از نقش‏‏آفرینی‌های موفقش در «مه» و یا «گناه اصلی» فاصله زیادی گرفته است شخصیتی درنیامده دارد و حتی با وجود اتفاقاتی که برای وی رخ می‌دهد مخاطب ذره‌ای نگران نشده و برایش کوچک‎ترین اهمیتی قائل نمی‌شود. در این میان جیکوب ترمبلی، بازیگر خردسال فیلم که پیش از این هنرنمایی خیره‌کننده‌ای را از او در فیلم «اتاق» دیده بودیم نیز تمام تلاشش را برای طبیعی جلوه دادن نقش کدی به‎کار برده است، تلاشی که بی‌ثمر می‌ماند و ترمبلی در همین ابتدای شکل‎گیری کارنامه‌اش با اثر و نقش‎آفرینی ضعیفی مواجه می‌شود.

درنهایت باید گفت فیلم «پیش از این که بیدار شوم» جزو آن دسته از آثاری است که حتی تماشای یکبار آن خالی از لطف است و در حقیقت نقدها و مطالبی که درباره‌اش نگارش می‌شود در جهت جلوگیری از ندیدن فیلم کارایی دارد. این اثر بی‌شک ضعیف‌ترین کار خالق خود میک فلانیگان و دیگر عواملش را رقم می‌زند و حتی ممکن است علاقه‎مندان جدی‌تر ژانر وحشت را به صرافت فیلمسازی بیندازد زیرا به احتمال زیاد در این دنیای دیجیتالی‎شده هر فرد علاقه‎مند به آثار ترسناک می‌تواند به‎راحتی با گوشی تلفن همراه‌اش اثری بسازد که ارزش‌های بیشتری را نسبت به فیلم «پیش از این که بیدار شوم» داشته باشد.

مترجم: آرش واحدی